درمورد عسل ، دیابتیها سوالات زیادی را مطرح میکنند:
اینکه بخوریم یا نخوریم
اگر خوردیم چقدر بخوریم
مقداری که میخوریم چقدر روی قند خونمان تاثیر میگذارد
عسل تقلبی یا عسل واقعی چه فرقی با هم دارند
عسل دیابتی چیست
با چه عسلی میشود پانسمان زخم عفونی را انجام داد و …..
این سوالات را به مرور در قسمت دانستنیهایسوالات متداول پاسخ خواهیم داد اما عسل چیست:
طبق تصویب‌نامه ۱۹۰۶ فدرال غذا و داروی آمریکا، عسل چنین تعریف شده‌است:
عسل، شهد و ماده مترشحه محتوی قند گیاهان است که توسط زنبور عسل جمع‌آوری شده، تغییر حالت داده و در شان عسل ذخیره می‌گردد.
عسل در ادیان
عسل در اسلام
در قرآن یک سوره به نام زنبور عسل (سوره نحل) وجود دارد.
خداوند در قرآن می‌گوید:
و پروردگار تو به زنبور عسل وحی [الهام غریزی] کرد که از پاره‌ای کوه‌ها و از برخی درختان و از آنچه داربست [و چفته‌سازی] میکنند، خانه‌هایی برای خود درست کن سپس از همه میوه‌ها بخور، و راه‌های پروردگارت را فرمانبردارانه، بپوی. [آن گاه] از درون [شکم] آن، شهدی که به رنگهای گوناگون است بیرون می‌آید. در آن، برای مردم درمانی است. راستی در این [زندگی زنبوران] برای مردمی که تفکر میکنند نشانه [قدرت الهی] است[۸]
علی بن ابی‌طالب می‌گوید: همانا زنبور عسل از هر گلی زیباترینش را بر می‌گزیند. از او دو گوهر گرانقدر تولید میشود” در یکی از آن دو (عسل) شفای درد مردم ودر دیگری نور و روشنایی (موم) است.
عسل در یهود
کتاب مذهبی یهودیان از سرزمین موعود چنین یاد میکند که در آن نهرهایی از عسل و شیر جاری است. در کتاب انجیل مسیحیان از عسل و گیاهان دارویی به عنوان هدایای گرانبهای طبیعت یاد شده‌است.
عسل به طور کلی یک ترکیب محلول در آب بسیار غلیظ قندی است. مهم‌ترین قندهای عسل فروکتوز، گلوکز و ساکاروز هستند.
عسل به لحاظ داشتن برخی مواد تخمیری در تبادلات غذایی و کمک به هضم غذا بالاترین مرتبه را در میان غذاها دارد، از این دسته مواد می‌توان به آمیلاز، اینورتاز، کاتالاز و پراکسیداز اشاره کرد.
تعدادی از ویتامین‌های اصلی هم در عسل وجود دارند، اما مقدار آن‌ها قابل توجه نیست.
میزان املاح معدنی در انواع مختلف عسل متفاوت است و عسل‌های تیره املاح معدنی بیشتری دارند که مهم‌ترین آن‌ها کلسیم، پتاسیم، سدیم، منگنز، آهن، مس، فسفر، منیزیم و گوگرد است.
عسل دارای انواع پروتئین، اسیدهای آمینه، اسیدهای آلی مثل اسید فرمیک و مشتقات کلروفیل و مقداری آنزیم و رایحه‌های معطر است.
عسل به دلیل مقدار بسیار اندک آب، به سختی فاسد میشود و از همین روی نگهداری، انتقال و تجارت آن آسان است.
قبل از کریستال‌سازی شربت نیشکر و تهیه شکر، عسل تنها ماده غذایی بود که جهت شیرین‌کنندگی توسط بشر استفاده می‌شد.
مصرف عسل برای کودکان زیر دو سال به دلیل ایجاد سم بوتولینم، خطرناک است
ترکیبات یک عسل معمولی بدین صورت است:
- فروکتوز ۳۸٫۲٪
- گلوکز ۳۱٪
- آب ۱۷٫۱٪
- مالتوز ۷٫۲٪ Maltose * کربوهیدرات‌ها Carbohydrates ٪۵–۴/۲
- ساکاروز ۵٫۱٪
- املاح معدنی، ویتامین، آنزیم ۷–۰/۵٪ Minerals – Vitamins – Enzymes
ترکیبات عسل بسته به نوع تغذیه زنبور عسل بدین معنی که از چه گلی یا گلهایی استفاده کرده متفاوت است. یعنی عسل تولیدی بسته به این که زنبور، از چه گیاهی استفاده کرده گوناگون است.
درصد آب موجود در عسل‌ها، به شرایط اقلیمی و میزان رطوبت منطقه بستگی دارد. در مناطقی که میزان رطوبت هوا بالاتر است، درصد آب عسل بیش تر است. برای مثال عسل‌های شمال رقیق‌تر از عسل‌های شمیرانات تهران است. درصد آب عسل با توجه به شرایط آب‌وهوایی منطقه استقرار کندوها، می‌تواند تا حدود ۲۵ نیز بالا رود.
تصور غلط و رایج در ایران این است که عسل شکرک‌زده، سفت شده و رس‌کرده را تقلبی می‌دانند. برخی دیگر نیز رنگ عسل یا نحوه جریان آن هنگام ریخته‌شدن را ملاک تشخیص می‌دانند. اما عسل طبیعی و خالص را فقط می‌توان در آزمایشگاه‌های مواد غذایی از انواع تقلبی تشخیص داد.
نحوه تشخیص عسل طبیعی از عسل تقلبی
۱- عسلی که توسط زنبور عسل تولید شده باشد از هنگامی که در دهان قرار می گیرد توسط مخاط دهان به خوبی جذب می شود ولی عسل هایی که دست ساز هستند مانند آب نبات روی زبان مانده و به خوبی جذب نمیشوند.
۲- اگر قطره‌ای از عسل طبیعی در لیوان آب سرد ریخته شود، حالت چسبندگی خود را حفظ نموده و به سرعت حل نمی‌گردد ولی اگر قطره یا رشته عسل هنگام ریزش از هم بپاشد، عسل تقلبی یا حاوی مقدار زیادی آب است.
۳- بدون توجه به رنگ عسل طبیعی، نمی توان از پشت شیشه آن چیزی را مشاهده نمود ولی عسل تقلبی مانند شیشه رنگی عمل میکند و به راحتی می توان اشیا را از پشت آن دید.
۴- عسل های تقلبی که با گلوکز تجاری تولید میشوند هیچ گاه شکرک نزده و پیوسته شفاف باقی می مانند ولی پس از مدتی مانند نبات رنگی به صورت یک پارچه سفت شده و حتی با چاقو هم نمی توان آن ها را از ظرف خارج نمود.
تقسیم‌بندی انواع عسل
عسل را معمولاً به چند طریق تقسیم‌بندی میکنند:
- یکی براساس منبع اصلی گیاهی که عسل از شهد آن ساخته شده‌است. مانند عسل گز، عسل آویشن، عسل گون، عسل بهار نارنج وغیره؛ ولی به علت متنوع بودن گیاهان منطقه استقرار کندوها، عسل‌های به دست آمده کم‌تر تک‌گلی بوده واکثرا از چندین گیاه تولید میشوند.
- بر اساس نام منطقه استقرار کندوهاست. مانند عسل قوچان عسل دلفان عسل خان‌کندی عسل سبلان عسل اردبیل عسل فیروزکوه، عسل خوانسار، عسل گرمابدر، عسل پلور (دماوند)، عسل تهران، عسل سهند،عسل فارس و عسل منطقه زیوه تیل در شمال غربی شهرستان شبستر .
